نقش شیشه در معماری امروز

 نقش شیشه در معماری امروز بسیار چشمگیر و غیرقابل انکار می باشد . این متریال با وارد شدن در هنر صنعت گونۀ معماری تغییرات شگرف را در این عرصه ایجاد کرده است .

تاریخ مختصر شیشه

 تاریخچۀ تولید و کاربرد شیشه به حدود بیش از 4 هزار سال پیش برمی گردد که در آن زمان از شیشه فقط به منظور ساخت ظروف استفاده می شده ولی تقریباً 2 هزار سال پس از کشف آن بود که تولید شیشه های ظریف کاربرد آن در پنجره ها را میسر کرد که در قطعات مستطیلی با ابعاد 300 ـ 400 میلیمتر در صفحات مدور تولید می شد . به هر حال همراه با پیشرفت تکنولوژی روش هایی برای تولید شیشه های ساختمانی ابداع شد . تا امروز که گسترده ترین آن ها تولید شیشه به روش شناوری ( فلوت ) می باشد . در این روش برای دستیابی به سطح کاملاً صاف و عاری از موج شیشه را روی قلع مذاب شناور می سازند .

اما امروزه استفاده از شیشه در معماری باعث شکوفایی این هنر کهن و هم چنین پویایی روز­افزون این هنر گشته است . در این گفتگو به بررسی کاربرد هنر صنعت فیوز گلاس که یکی از روش های مدرن در تولید شیشه های دکوراتیو است می پردازیم

پیشینه تاریخی :

 هرچند تاریخ کشف شیشه دقیقاً مشخص نیست ولی تصور می رود که در دورۀ یونانی ، فنیقی­ها صنعت شیشه را در ساحل مدیترانه نزدیک شهر صیدا ایجاد کرده باشند . شواهد و قرائن تاریخی نیز نشان می دهند که آنان نیز هنر شیشه گری را در دومین دورۀ اسارت قوم یهود در بابل از بابلیان آموخته اند ، ولی آنچه مسلم است شیشه گری از قدیمی ترین حرفه های بشر است که مسلتزم استفاده از آتش بوده است 
از بدو پیدایش شیشه ، اشیای شیشه ای به خاطر جذابیت و زیبایی ، طرفداران زیادی داشته است و مصریان باستان شیشه را به دلیل رنگ های جواهرگونه که از افزودن فلزات واسطه به ترکیب شیشه حاصل می شود در جواهرسازی به کار می بردند . ظروف شیشه ای که امروزه یکی از بخش های مهم صنعت را تشکیل می دهد در 3000 سال قبل از میلاد تولید شده است و مردم سومر، بابل و آشور نیز بهترین نوع شیشه و صنعت شیشه گری را داشته اند . جداول و فرمول­های ترکیب شیشه بابلیان و آشوریان ( 625 سال قبل از میلاد ) که در نزدیکی و مجاورت فارس ساکن بوده اند نشان می دهد که این شیشه ها شدیداً قلیایی بوده اند که به دلیل دوام شیمیایی پائین ، عمدتاً از بین رفته اند .

هنر شیشه گری به سبک دورۀ ساسانی در اوائل دورۀ اسلامی در سامرا ادامه یافت ولی پس از حملۀ مغول را افول را پیمود ، به طوری که شاردن سیاح فرانسوی که در بین سال های 1664 تا 1681 به ایران سفر کرده است ، هنر شیشه گری ایران را در کیفیت و سطح پائینی گزارش کرده است
 استفاده از شیشه در معماری ایران

 در قرن 19 ، در اروپا و به لحاظ نیاز شدید معماری به ساخت فضاهای گسترده مثل نمایشگاه ها دیگر استفاده از مواد و مصالح سنگی یا آجری پاسخگو نبود بنابراین ضرورت ساخت سقف ها و سازه های فلزی از سوی معماران مورد توجه قرار گرفت که به منظور ستفاده از پوشش های سبک برای پوشاندن این سازه های فلزی ، شیشه به عنوان ماده ای مقاوم از سوی معماران اروپایی مورد استقبال قرار گرفت .در اوائل قرن 19 ، تولید شیشه به شکل انبوه و صنعتی آن در اروپا آغاز شد و پس از مدتی ضاخان ، به منظور استفاده از شیشه در ساخت بناهای جدید ، کارخانه شیشه و بلور کرج را احداث کرد . در همین دوران استفاده از سنگ نیز از سوی معماران مورد توجه قرار گرفت در دورۀ پهلوی اول ، بهره گیری از برخی مواد و مصالح ساختمانی که از گذشته نیز معمول بود  بار دیگر از سوی معماران و استادکاران مورد توجه قرار گرفت به ویژه در دورۀ پهلوی اول و بازگشت به سبک معماری دوران هخامنشی و ساسانی ، استفاده از سنگ در بناهای این دوره مشهود است ، ساختمان سینگر که در امتداد خیابان سعدی به سمت میدان امام خمینی قرار گرفته است به عنوان یکی از بناهای شاخص که در احداث آن به استفاده از سنگ توجه شده ، مطرح است .

جایگاه شیشه گری در معماری مساجد هنر و معماری مساجد

 هنر از تجلیات فرهنگ محسوب می­شود و هنرهای اسلامی ، ایرانی در خانه های خدا ، مساجد حفظ شده است . هنرمندان مسلمان ایرانی که علم ، معنویت و هنر را یک جا دارا بودند با کمال اخلاص شاهکارهای خویش را به خانۀ خدا هدیه کرده اند .در معماری اسلامی ، شیشه به عنوان یکی از تزئینات با رنگ های مختلف در تزئینات در و پنجره­های سنتی کاربرد داشته است . شیشه گری بعد از صنعت حصیربافی و سفالگری قدمت دیرینه ای دارد . شیشه از قدیم تا به امروز نقش مهمی در تزئین مساجد داشته و پیشرفت های علمی نیز در کیفیت آن تأثیرگذار بوده است . در ایران نیز شیشه گری سابقۀ دیرینه ای دارد و از این هنر در مراحل مختلف برای ساخت اشیاء و لوازم ساده از ظرف گرفته تا شمعدان­ها و چراغ­ها از شیشه استفاده شده است . از زمانی که اسلام در ایران رواج یافت ، ساخت شیشه های رنگی در ایران متداول شد ، پس از حملۀ مغول رونق این هنر از بین رفت و در عوض کاشی کاری رونق گرفت . در زمان تیمور رواج شیشه گری قابل توجه است و تعدادی از شیشه گران نیز برای تزئین مساجد در بخش های شیشه خود به مصر و سوریه عزیمت کردند . در عصر صفویه نیز شیشه گری در اصفهان رونق گرفت و در اصفهان و شیراز مراکزی برای تولید انبوده شیشه به وجود آمد

جایگاه شیشه گری در معماری مساجد هنر و معماری مساجد

 شیشه های ایرانی ابتدا مات و نیمه شفاف و یا سفید رنگ بود و سپس ایرانیان توانستند شیشه های بلورین و شفاف بسازند و در نیشابور به انواع شیشه های رنگی که کاربرد تزئینی معماری داشته، برخورد می کنیم .شیشه از طریق قالب شنی ، موزاییکی ، تراشیدن و ساییدن ، فشردن در قالب و یا دمیدن شیشه ساخته می شود . در مساجد ایرانی شیشه­های رنگی ، آبی ، قرمز، سفید مات ، شیشه سبز، زرد مات و بی رنگ و شفاف به کار رفته است . در اغلب مساجد ایرانی بعد از ساخت از درها و پنجره­های چوبی با شیشه­های رنگین استفاده کرده اند.

فیوزگلاس چیست ؟

 فیوزگلاس که معادل فارسی آن هم جوشی شیشه است عبارت است از برش شیشه های ام در رنگ و طرح های مختلف و جوش دادن این شیشه ها در کوره . که البته گاهی این شیشه های برش داده شده می بایست با اکسیدهای فلزی ( رنگ و لعاب شیشه ) رنگ آمیزی شوند .در این هنر صنعت مدرن صنعتگر هنرمند می بایست هم با اصول هنری و زیبایی شناختی آشنایی کامل داشته باشد و هم ویژگی های فیزیکی و شیمیایی شیشه را به خوبی بداند .با توجه به این که این رشته در ایران بسیار جوان است هنرمند از نظر ابزار و مواد اولیه با محدودیت هایی رو به روست . اما این موضوع چیزی نیست که بتواند سدی در برابر ما ایجاد کند . ذکر این نکته به جاست که این هنر ریشه ای اروپایی داشته و هم اکنون کشورهای صاحب این تکنیک را می توان آمریکا ، کانادا ، ایتالیا ، اسپانیا ، یونان و به تازگی ترکیه و چین دانست . در این کشورها و به ویژه آمریکا شرکت های بزرگی به تولید مواد اولیه و ابزار مورد نیاز هنرمندان این رشته می پردازند و کشورهای کوچکتر و حتی هنرمندان خانگی با بهره گیری از این مواد به خلق آثار هنری می پردازند .

این رشتۀ هنری از حدود یک دهه پیش در ایران آغاز شده و رشد کندی در گسترش و جذب هنرمندان داشته به همین دلیل است که شاید خیلی کم معمارانی باشند که با کاربردهای ارزشمند این هنر صنعت در دکوراسیون داخلی آشنایی داشته باشند .

کاربردها و مزایای فیوزگلاس

 استفادۀ بسیار وسیع از مصنوعاتی که به این روش تولید می شود این هنر را به یک رشتۀ کاربردی در کشورهای صاحب این کنیک تبدیل کرده است . در این جا به برخی از آن ها اشاره می کنیم .

  1) کاشی های شیشه ای

 لعاب شیشه به دلیل ایجاد سطح بسیار صیقلی و نفوذ ناپذیر و نیز زیبایی و درخشندگی چشم نواز از دیرباز به عنوان پوشش ظروف سفالی مورد استفاده و نیز در پوشش کاشی و سرامیک های امروزی مورد استفاده قرار می گیرد . حال کاشی های شیشه ای که همه متریال آن ها از جنس شیشه هستند به مراتب زیبایی و درخشندگی و استحکام بیشتری نسبت به کاشی های سرامیکی دارند هم چنین قابلیت هایی نظیر نورپردازی  از پشت و رو سبب می شود که این نوع کاشی ها درخشندگی و زیبایی منحصر به فردی در فضا ایجاد کنند.

  2) نقوش برجسته شیشه ای

 هنر نقش برجسته و مجسمه سازی از انواع مواد ( سنگ و گچ و چوب و فلز و ... ) از گذشته تا کنون در نقاط مختلف این مرز و بوم چشم هر بیننده ای را می نوازد . اما این بار خلق آثار نقش برجسته شیشه ای با کاربرد زیبا سازی فضاهای شهری ( تابلو های نقش برجسته در متروها و اماکن عمومی شهری ) جلوه ای دیگر از این هنر را نمایان می سازد و با نورپردازی های رنگین از پشت به زیبایی اثر می افزاید .

  3)  روشنایی

 روشنایی های دیواری ، رومیزی و انواع لوسترها ، ستون های نوری و سقف های کاذب به این روش با طرح و رنگ های هم خوان با فضای داخلی تولید می شود . 

4) شیشه های درب و پنجره های ورودی و داخلی

 با استفاده از این متد شیشه های مات و رنگی با طراحی های هم خوان با فضاهای تجاری و اداری و مسکونی انجام می شود .ظروف دکوری و قاب های آیینه و تابلو های عنوان و .. از دیگر کاربرد های وسیع این هنر است .ترکیب فیوزگلاس با موادی هم چون چوب ، سفال ، فلزات و گچ بسیار زیبا و این قابلیت بالای ترکیبی این هنر را از دیگر آثار متمایز می سازد . با این توضیحات امیدوارم جامعۀ معماران ایرانی با بهره گیری از این متریال که توانسته ایم آن را برای کار در این سرزمین بومی سازی کنیم . به خلق آثار زیبای دکوراتیو در فضاهای شهری و داخلی بپردازند . زیرا ایران و ایرانی همیشه درخور بهترین ها بوده و هست .

معماری ـ نقش شیشه  در معماری ساختمان

نقش شیشه در معماری امروز بسیار چشمگیر و غیرقابل انکار می باشد ، این متریال با وارد شدن در هنر صنعت گونۀ معماری ، تغییراتی شگرف را در این بادی هنری ایجاد کرد . حضور این متریال در معماری دارای قدمت زیادی می باشد امروز استفاده از شیشه در ایجاد ساختمان ها و هم چنین دکوراسیون بسیار رایج می باشد . استفاده از شیشه در معماری باعث شکوفایی این هنر کهن و هم چنین پویایی روزافزون این هنر (معماری ) گشته است . این مقاله به بررسی یکی از کاربردهای این متریال در معماری می پردازد

ساختمان های شیشه ای

گونه شناسی

 در معماری نوین ، تیمچه های شیشه ای ساختاری جالب و عامه پسند هستند . ممکن است تیمچه­ها روی یک  سطح قرار گرفته و شیب ملایمی داشته باشند و منحنی تر از جایگاه را دنبال کنند یا دارای آرایش نیم طبقه بوده تا سطوح را تغییر دهند . تیمچه های میان راه ها و مسیرها فقط مخصوص پیاده روها هستند و باید به عنوان راه های نیمه عمومی در اطراف سایت شهر ساخته شوند . از تیمچه ها می توان استفاده های متعددی کرد ( خرده فروشی ، بخش های مرکب و...)بنابراین امکاناتی که ممکن است خارج از ساعات اداری ، نظر مشتریان را به خود جلب کند ، باید ایجاد شوند . تیمچه ها با ساختارهای شیشه ای توسط میله های فولادی و آلومینیومی یا تخته چند لا محافظت می شوند .

تیمچۀ شیشه ای ـ ساختمان شیشه ای

نمونه های کاربردی

 گالری ها و تیمچه ها از جمله عناصر طراحی هستند که مهندسین معمار آن ها را دوباره به کار گرفتند . پشت بام های شفاف آن ها باعث گسترش جاده ها ، راه ها و مبادین شده و ساختمان ها را به مغازه ها و فروشگاه ها متصل می سازند. گالری ها و تیمچه ها برای توسعۀ فضای پیاده رو، مقاومت در شرایط هر جوی و مکانی برای ملاقات ساخته می شدند . 

سقف های شفاف شیشه ای و سایه بان ها

 برای این که زندگی در نظر ساکنین شهرها و بازدیدکنندگان قابل قبول باشد ، سایه بان های بزرگ شیشه ای نقش مهمی را در معماری و نقشه کشی نوین ایفا می کنند . سایه بان های شفاف نه تنها در برابر باد و هوا مقاوم هستند بلکه نمای شهرها را هم زینت می دهند . بام های شفاف کیفیت زندگی در شهرها را بهبود بخشیده اند و هم چنین کیفیت اوقات فراغت را بالا برده اند . برای مثال این بام ها از ویترین مغازه ها در خیابان های تجاری و در پیاده روها حفاظت می کنند .

بام های شفاف برای استخرهای شنا با امکانات ورزشی و ایجاد پناهگاه در برابر هوای نامساعد مؤثر می باشند . علاوه بر این لازم است وسایل آتش نشانی در ساختمان ها موجود بوده و شرایط جوی در خیابان ها و دمای هوای مغازه ها ، رستوران ها و دفاتر به طور نامطلوب تحت تأثیر قرار نگیرد . در بام های شفاف از این وسایل استفاده می شود.

•     جام های شیشه ای سیلیکاتی / هرمی شکل

 •      گنبدهای شیشه ای آکریلی

 •      طاق هایی از جنس آکریل یا پلی کربنات

 •      لایه های متقاطع حاوی الیاف مصنوعی و موارد مشابه

 •      شیشۀ نسور

 •      شیشۀ منحنی ( 3 تا 8 میلیمتر به شعاع 50 تا 230 میلیمتر 

آشنایی با انواع شیشه­ها

 شیشه سودا ، لایم ، سیلیکا :شیشه ، جامد بی شکلی است که در دمای تقریبی 650 درجه سانتیگراد به نقطۀ نرمی می­رسد و در دمای 1450 درجۀ سانتیگراد ذوب می­گردد . از میان انواع گوناگون شیشه که با تکنولوژیمتفاوت و به منظور استفاده­های گوناگون تهیه می­شوند ، انواعی که توسط این گروه تولید و به بازار عرضه می­شوند عبارتند از :
 

1) شیشۀ سکوریت :
 

روش و ماشین آلات شیشه­های نشکن سازی شده که  اولین بار توسط شرکت فرانسوی سنت گوبین طراحی و ابداع شد و این نوع شیشه با نام

تجاری سکوریت وارد بازار گردید . از این زمان به بعد شیشه­های سکوریت مصارف بسیاری از جمله در صنایع خودرو سازی ، ساختمان ،

قطارها ، هواپیماها و... پیدا کرد . شیشه های سکوریت دارای استحکام 5 الی 8 برابر شیشه های معمولی هستند .  بنابراین پس از شکستن به

تکه ها و ذرات کوچک و ریزی تبدیل می­شوند که دارای لبه­های تیز و خطرناک نمی­باشند .

این شیشه­ها هم چنین در مقابل تغییرات دمایی () درجۀ سانتیگراد نیز مقاومت می­کنند ، در صورتی که شیشه­های معمولی در اثر این اختلاف دما ترک می­خورند در این قسمت ، شیشه­های سکوریت را در دو طبقه بندی شامل اتومبیل و ساختمانی به طور جداگانه بررسی می­کنیم :

الف ) شیشۀ سکوریت اتومبیل :

 استفاده از این نوع شیشه برای قسمت عقب و جانبی اتومبیل می­باشد و متناسب با حالت آیرودینامیکی ، خم مناسب نیز به آن داده می­شود . این نوع شیشه در کوره­های مخصوص در دمای حدود 700 درجه خم می­شود و با عملیات دمش ناگهانی هوا، تنش سطحی بالایی در شیشه ایجاد می­گردد که سبب افزایش استحکام سکوریت شدن می­شود  

ب) شیشۀ سکوریت ساختمانی :

 استفاده از شیشۀ معمولی ( غیرسکوریت ) در ساختمان های بلند مرتبه در صورت بروز حادثه اعم از طبیعی مانند زلزله یا حوادث ناشی از دخالت بشر، خطر آسیب دیدگی جدی و حتی مرگ به همراه دارد ، چرا که شیشه شکسته شده به صورت قطعات بزرگ در هوا شنارو می­شود و شعاع زیادی را در معرض خطر قرار می­دهد . به کارگیری شیشه­های سکوریت به علت شدن شیشه در صورت شکست و ریزش شیشه پای ساختمان خطرات احتمالی را به حداقل ممکن کاهش می دهد .

  2) شیشه طلقی :

این نوع شیشه شامل دو نوع اصلی می­شود  

الف ) شیشه طلقی اتومبیل :

 برای تهیه شیشه جلوی اتومبیل ، از دو لایه شیشه و یک لایه طلق میانی ( ) استفاده می گردد که علت این عمل پایدار ماندن شیشه پس از شکستن می­باشد . با استفاده از طلق­های رنگی می­­توان سایه بانی در شیشه جلو ایجاد کرد که از آزار چشم راننده توسط  تابش خورشید جلوگیری می­کند .
ب ) شیشه طلقی ساختمان :

شیشه طلقی ساختمان به دو روش :

1 ـ استفاده از طلق های () ( پلی وینیل بوتیرال ).

2- رزینی ، تهیه می­شود . این نوع محصول از دو لایه شیشه و یک لایه طلق یا رزین تشکیل شده است . از خواص این شیشه مقاومت در برابر عبور اجسام و عدم ریزش آن پس از شکست می­باشد و همچنین می­تواند به عنوان عایقی مناسب در برابر نور و صوت به کار رود

معماری داخلی  ــ  نورپردازی

 به طور حتم نورپردازی یکی از مهم ترین عناصر معماری داخلی محسوب می­شود . با نورپردازی مناسب ، فضا بیش از پیش به ذهنیت اولیه طراح نزدیک می­شود و بسیاری از تصورات ، شکل واقعی به خود می­گیرند . از سوی دیگر نیز محدودیت های مصرف انرژی و تلاش برای حفظ مشخصات توسعه پایدار در ساختمان موجب می­شود تا حتی الامکان از سیستم  ـ های با درصد مصرف انرژی کمتر بهره گیری شود . استفاده از این سیستم ها که گاهی اوقات با عنوان چراغ های کم مصرف از آن یاد می شود سال هاست که در دنیا متداول شده و در کشور ما نیز ردپاهایی از آن دیده می شود .

معماری داخلی  ــ  نورپردازی

 از جمله شرکت ها و مؤسساتی که با سیستم های نوین به این امر می پردازد نمایندگانی نیز در ایران دارند ، مؤسسه () می باشد که نوعی از نورپردازی با با استفاده از فایبراپتیک ارائه می دهند . اجزاء اصلی این نورپردازی شامل مولدها ( ژنراتورها) فیبرهای نوری و نیز فیتینگ هاست که در انتهای فیبرها و به منظور به وجود آمدن افکت های مختلف نوری نصب می شوند .امکان استفاده متعدد و متنوع از این سیستم های نوری در داخل و نیز فضاهای بیرونی از جمله پتانسیل ها و امکانات این سیستم است که می تواند تا حدود زیادی هزینه های نگهداری و نیز مصرف انرژی را کاهش داده و نیز انتظارات طراح را تأمین نماید .   

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: